Około 15% wszystkich par na całym świecie cierpi na niepłodność. Przyczyny mogą być zarówno po stronie kobiety („czynnik kobiecy”), jak i mężczyzny („czynnik męski”) lub są kombinacją obu czynników.
Jeśli w ciągu roku pomimo regularnych stosunków bez zabezpieczenia nie pojawia się ciąża, można założyć niepłodność lub bezpłodność.
Przyczyny mogące ograniczać płodność:
Niepłodność ma wiele przyczyn i w konsekwencji charakteryzuje się różnymi odmianami, z których wszystkie mogą wywierać indywidualny wpływ na organizm zarówno kobiety jak i mężczyzny. Stres i napięcia psychiczne mogą czasami stworzyć nieprzychylną sytuację dla młodych par. Brak ciąży jest w tym przypadku naturalnym mechanizmem obronnym organizmu, ponieważ te negatywne czynniki uniemożliwiają kobiecie skoncentrowanie się na zajściu w ciążę w ciszy i w spokoju.
Negatywny wpływ na płodność kobiet i mężczyzn mają również takie czynniki jak alkohol, nikotyna, narkotyki i zanieczyszczenia środowiska. Produkcja spermy u mężczyzn może się zmniejszyć przy nadużywaniu nikotyny. Istnieje też wysokie ryzyko, że u kobiet często sięgających po ,,używki” nie dojdzie do owulacji. Niedowaga lub nadwaga to dwa kolejne negatywne czynniki związane z brakiem płodności. Diety np. odchudzające mogą również powodować zaburzenia cyklu, a tym samym prowadzić do niepłodności. To samo dotyczy sportu wyczynowego i ciężkiej pracy fizycznej.
Niepłodność może wynikać z przyczyn fizycznych. Mogą one być wrodzone lub rozwijać się przez lata. Niepłodność może być również następstwem operacji chirurgicznych. U podstaw problemu często leży kombinacja przyczyn fizycznych z psychicznymi.
W przypadku niepłodności idiopatycznej przyczyny są nieznane lub słabo rozpoznawalne u obojga partnerów. Ustalenie przyczyny niepłodności idiopatycznej jest trudne i rozpoznaje się ją po wykluczeniu innych przyczyn, które mogą mieć wpływ na dotychczasową bezdzietność. Brak rozpoznanej przyczyny problemów z zajściem w ciążę określa się mianem niepłodności idiopatycznej, niewyjaśnionej lub niepłodności nieokreślonej.
W pierwszej kolejności należy przyjrzeć się bliżej przyczynom kobiecego problemu:
Nasz „nowoczesny” styl życia
Coraz więcej par podejmuje świadomą decyzję o posiadaniu dzieci po osiągnięciu lub przekroczeniu granicy wieku 30+, a nawet 40+. Jednak warunki biologiczne kobiety i mężczyzny nie są już wtedy tak optymalne, jak w młodszych latach. Często dochodzi do zaburzeń dojrzewania komórek jajowych lub niewydolności ciałka żółtego (uwalniany progesteron jest na niewystarczającym poziomie). Cykl może stać się nieregularny z powodu niedostatecznej produkcji lub nadprodukcji niektórych substancji przekaźnikowych (neurotransmiterów).
U mężczyzn natomiast spada w tym czasie jakość nasienia.
Eurostat (Urząd Statystyczny Unii Europejskiej) pokazuje, że w 2013 roku średni wiek matek, które rodziły po raz pierwszy w Europie wynosił blisko 28,5 lat. W 2019 roku ta kluczowa wartość wynosiła 29,4 lata. Wciąż trwa kontynuacja trendu wzrostowego, zwłaszcza w uprzemysłowionych krajach, mimo że „limitu biologicznego płodności” nie da się przesunąć poza czas wyznaczony przez matkę naturę. Faktem jest, że coraz częściej ludzie odkładają w czasie posiadanie dzieci nie biorąc pod uwagę obniżającej się wraz z wiekiem płodności.
Styl życia, w którym ,,fast food’’ jest częstym elementem żywienia również może mieć negatywny wpływ na płodność, biorąc pod uwagę, że nadwaga może ostatecznie zakłócić dojrzewanie komórek jajowych. Może to być również związane z zespołem policystycznych jajników (PCOS), który może znacząco zaburzać płodność.
Zaburzona równowaga gospodarki hormonalnej
Jeśli równowaga gospodarki hormonalnej jest zaburzona, w pewnych okolicznościach może dojrzeć tylko niewielka liczba komórek jajowych. Owulacja nie występuje, a błona śluzowa macicy nie jest wystarczająco przygotowana do implantacji zarodka. Możliwe jest również, że ulega zmianie śluz szyjki macicy co może utrudniać przedostanie się plemników do macicy. W normalnych warunkach chroni bowiem plemniki przed niszczącym je kwaśnym środowiskiem w pochwie oraz ułatwia im poruszanie się w drogach rodnych kobiety.
Do zaburzeń hormonalnych które mogą być odpowiedzialne za bezpłodność zalicza się również zaburzenia czynności tarczycy w postaci niedoczynności lub nadczynności tarczycy oraz cukrzycę.
Inne przyczyny
Często występują również: endometrioza (błona śluzowa macicy pojawia się w innych narządach (np. w szyjce macicy, pochwie, pęcherzu moczowym lub w jamie otrzewnej), mięśniaki macicy (guzy łagodne) i zrosty wewnątrzmaciczne. Niedrożne jajowody oraz skłonność do powstawania torbieli i cyst mogą być również odpowiedzialne za niepłodność kobiet.
Jeśli jajowody są niedrożne, zrośnięte lub zablokowane z powodu infekcji, stanów zapalnych, operacji lub endometriozy, droga transportu komórki jajowej może być ograniczona i przestać spełniać swoje zadanie. Wrodzone wady rozwojowe narządów rodnych rzadko są przyczyną braku potomstwa. Równie rzadkie są immunologiczne reakcje obronne na nasienie partnera.
